Da Jesus Kristus ble vår bror, kyrieleis,
da ble Maria vår egen mor,
vår Far ble ham som i himlen bor,
Jesus og Maria.Utdrag frå salme av Børre A. Knudsen (1980), i «Lov Herren», St. Olav forlag, Oslo 2000
«Jamen, ho er jo berre eit vanleg menneske»
«Jamen, ho er jo berre eit vanleg menneske.» — Dette er truleg den mest vanlege innvendinga ein høyrer når det vert snakk om Maria, Jesu mor. Ein evangelisk kristen uttrykte seg slik:
Bibelens referansar til Maria gjer det klart at hennar spesielle rolle i praksis enda med Jesu fødsel. Ho var i fokus på grunn av Jesus, ikkje fordi ho var det den romersk-katolske kyrkja trur. Evangelistane ser ikkje ut til å vere overveldande interessert i Maria etter Jesu fødsel… Å gjere så mykje ut av så få og små referansar vert å klynge seg til halmstrå.
Denne websida er ei lita samling Maria-tankar. Målet er å vekkje til ettertanke i ein utprega protestantisk kultur med omsyn til ho som alle slekter skal prise sæl. (Luk 1,48)
Å vere der Jesus er
Ligg Jomfru Maria i ei grav og ventar på oppstoda frå dei døde, eller er ho saman med Jesus?
Han er jo ikkje ein Gud for døde, men for levande:
- Gud åt Abraham, Isak og Jakob
(Jesus i oppgjer med saddukearane som ikkje trudde på oppstoda frå dei døde, Matt 22,32) - Gud åt Moses og Elia
(Jesus saman med Moses og Elia i Guds herlegdom på fjellet, Matt 17,1-3)
Dette vert til saman fem personar frå Den gamle pakt som Jesus sjølv stadfesta har del i Guds herlegdom. Og Jomfru Maria?
- Gud åt Jomfru Maria, i alle slekter
(vi skal prise henne sæl; i vårt slektsledd må ho vere i Guds herlegdom, Luk 1,28.48-49).
Surrogatmor eller gudføderske?
Mange handsamar Jomfru Maria som ei surrogatmor, ei som «måtte vere med» for at Jesus skulle bli fødd inn i tida. Noko utover dette skulle ho då altså ikkje hugsast for.
Denne iveren etter å verne den heilage Jesus mot den jordiske Maria utgjer eit åtak på Theotokos, ho som fødde Gud. På kyrkjemøtet i Efesus 431 vart det avklara at Jesus er éin person, fullt ut Guds Son og fullt ut Menneskesonen, i Himmelen, som óg på jorda. Jomfru Maria fødde ikkje ein «natur». Ho fødde ein «person». Denne personen er Gud. Difor vart Jomfru Maria med rette kalla Theotokos, Gudføderske.
- Dersom det ikkje var slik, at Maria fødde Gud, så var der ikkje «dekning på konto» då Jesus sona for syndene våre hengjande på ein kross.
- Dersom Jesus ikkje var Menneskesonen, Maria sin kjødelege son, så var det ikkje menneska sine synder som vart sona av Jesus hengjande på ein kross.
Vår Herre Jesus Kristus — i Herrens mor
Var Jomfru Maria prega av menneskeslekta si synd og skuld då ho fødde vår Herre Jesus Kristus?
Mange trur at Den Heilage Ande let Herrens mor, Jomfru Maria, vere under Guds vreide med ein syndig menneskenatur samstundes som han let vår Herre Jesus Kristus få sin menneskelege natur i hennar morsliv (hos henne tilegner seg den menneskelige natur1).
I Den athanasianske truvedkjenninga vert vi utfordra til å tenkje Jesus sine to naturar heilt til endes.
Ein gong var bein og kjøt skapt «ubesmittet»
I ei av skapingsforteljingane vert Eva teken av eit sidebein frå Adam.
Medan mannen sov, tok Herren Gud eit sidebein og fylte att med kjøt. Av sidebeinet han hadde teke frå mannen, bygde han ei kvinne, og han førte henne til mannen. Då sa mannen:
«No er det bein av mine bein og kjøt av mitt kjøt.
(1. Mos 2, 21-23)
Som mann kan ein kjenne seg litt brydd i møte med ei slik skapingsforteljing…
Lat oss då sjå føre oss korleis det kunne vere i ein særskild heim i byen Nasaret ved byrjinga av vår tidsrekning: Maria sit og held om barnet på fanget sitt. Ho stryk det kjærleg over det vesle hovudet. Med full rett seier ho: «Min Jesus! Min kjære Jesus!» Og etter ei stund held ho fram, i stille undring:
Dette er bein av mine bein og kjøt av mitt kjøt.
Skulle ikkje den siste Eva også få bli boren fram «ubesmittet»?
Jesus som sat på fanget til mor si, og som er i fanget til Far (Joh 1,18), vert rekna for å vere den siste Adam (1. Kor 15,45). Må ikkje Maria då fylle Eva sin plass?
Den første Adam og den første Eva vart skapt «ubesmittet» av synd. Sjølvsagt. Skulle ikkje den siste Eva også få bli boren fram «ubesmittet»? Har Gud ikkje lov å gjere som Han vil med det som er hans? Eller ser vi med vonde auge på at Han er god? [Matt 20,15]
| Det gamle testamentet | Det nye testamentet |
| Adam: skapt utan synd | Jesus: unnfanga utan synd |
| Eva: skapt utan synd | Maria: unnfanga utan synd |
Brant Pitre: Jesus and the Jewish Roots of Mary, Image / Penguin, New York 2018, s. 37
Elske Gud av heile sitt hjarte
Mange trur at katolske og ortodokse kristne gjev Jomfru Maria ein plass som berre høyrer Gud til. Vi skulle jo elske Gud av heile vårt hjarte og då er der ikkje plass til nokon ved sidan av. Kva vil det då seie å elske Gud av heile sitt hjarte?
Å dele utan at noko minkar
Dersom det å elske Gud av heile sitt hjarte (Matt 22,37) tilsvarar 100 prosent, er der ingen prosent tilbake til å elske sin neste (v.38), for ein gift mann heller ikkje til å elske ektefellen sin. Vi kan altså ikkje elske Gud 100 prosent og så elske nesten vår innanfor dei same 100 prosent.
Takk og lov, så er ikkje det å elske Gud ein kvantitet, men ein relasjon, saman med Jomfru Maria, ei deling som aldri inneber at noko minkar! Etter den kvantitative tenkjemåten vert ein sjokolade mindre og mindre i kvart stykke kvar gong han vert delt. I kjærleiken sine relasjonar vert ingenting mindre. Kjærleiken vert delt — og vidar seg ut til nytt liv, i Guds heilage familie, med Jesus og Maria.
Berre prøv: del eit smil med det første mennesket du møter! Vart det «mindre smil» etterpå, vart det «brukt opp»? 🙂
Han tok bustad i henne
Sjå, frå no av skal alle slekter prise meg sæl, for store ting har han gjort mot meg, han, den mektige; heilagt er hans namn (Luk 1,48-49).
Ver helsa, Maria, full av nåde!
Herren er (framleis) med deg. Eg prisar deg (framleis) sæl.
Du bar Ordet i din kropp og i ditt hjarte.
Du lengtar etter at eg lærer å skrive Jesus i mitt hjarte og i min kropp.
Eg lengtar etter Kyrkja som har plass til deg ved bordet — saman med Ordet.
Be for meg, kjære Mor, medan eg ventar!
Herren har valt ut Sion,
henne vil han ha til bustad:
«Dette er min kvilestad for all tid,
her vil eg bu, for henne vil eg ha.»
Sal 132,13
Høyr, Maria! Du skal bli med barn og få ein son,
og du skal gje han namnet Jesus.
Han skal vera stor og kallast Son til Den høgste.
Luk 1,31-32a
Og Ordet vart menneske
og tok bustad mellom oss.
Joh 1,14
| Tabernaklet | Jomfru Maria |
| Moses kunne ikkje gå inn i teltheilagdomen, fordi skya hadde teke bustad (LXX: ἐπισκιάζω) over teltet og Herrens herlegdom fylte bustaden. 2. Mos 40,35 |
Den Heilage Ande skal koma over deg, og krafta frå Den høgste skal skyggja over (ἐπισκιάζω) deg. Luk 1,35 |
Both the Ark and the woman appear to be in the heavenly Temple. (Rev 11,19; 12,2)…If Mary is the new Ark, then her body is nothing less than the dwelling place of God on earth.
Brant Pitre: Jesus and the Jewish Roots of Mary, Image / Penguin, New York 2018, s. 55, 61, 63
I ni måneder forble Kristus i paktsteltet, Marias skjød; i det paktstelt som er Kirkens tro, skal han forbli inntil tidenes ende; i den troende sjel som kjenner og elsker ham, forblir han til evig tid.
Isak av Stella, ca 1100 – ca 1169, preike, gjengjeve i «Tidebønnene», bind I, s. 341ff, St. Olav forlag, Oslo 1999
På mitt hjarte — Jesus ifrå Nasaret
Skriv deg Jesus på mitt hjerte,
du min konge og min Gud,
at ei lyst ei heller smerte,
deg formår å slette ut!
Denne innskrift på meg sett:
Jesus ifra Nasaret,
den korsfestede, min ære
og min salighet skal være.Thomas Kingo 1689